Beste ….,
Gister vertelde ik je dat ik onderzoek doe
naar opvoeding en ongelijkheid, en we spraken kort over hoe jij je alleenstaand
ouderschap ervaart en je twijfels daarbij. Wat voor invloed dat zou hebben op
je dochter, of je haar genoeg mee kunt geven. Uit mijn eigen en ander onderzoek
weet ik dat je overdenkingen terecht zijn: kinderen uit gescheiden en eenouder
gezinnen doen het over het algemeen minder goed. Ze presteren bijvoorbeeld
minder goed op school en hebben meer kans op het vertonen van risicogedrag dan
kinderen uit tweeouder gezinnen. Maar dit is niet zo’n leuke boodschap om mee
te geven. Zeker niet als je oog in oog staat met een sympathieke gescheiden of
alleenstaande ouder. Dus dat heb ik gister dan ook niet gedaan. Maar dit heeft
mij wel aan het denken gezet.
Regelmatig sta ik namelijk voor een groep
mensen: van wetenschappers en studenten tot media coaches en bibliotheekmedewerkers.
En dan vertel ik deze feiten wel. Dat kinderen uit gescheiden/eenoudergezinnen
tot de risicogroep behoren, en dat kinderen uit dergelijke gezinnen minder
kansen hebben en krijgen in onze samenleving. Voor een min of meer anoniem
publiek is dat op zich geen probleem om te vertellen, maar in ieder publiek zal
toch minstens een handjevol van deze “risico-ouders” zitten. En de door mij
verkondigde boodschap moet toch op zijn minst vervelend zijn om te horen. Dus
heb ik gister nagedacht over hoe hier mee om te gaan. En ik denk dat ik voor
mijzelf, en ik hoop ook voor de gescheiden en alleenstaande ouder die dat op
prijs stelt, een weg heb gevonden.
1.
We weten dat gescheiden en
alleenstaande ouders hun kinderen een minder “brede” of “gunstige” opvoeding
kunnen bieden dan ouders die samen zijn. Oftewel, alleenstaande ouders hebben
minder hulpbronnen die zij over kunnen dragen op hun kinderen. Dit heeft een
aantal oorzaken. Alleenstaande ouders hebben nu eenmaal minder tijd voor
opvoedingsactiviteiten, omdat zij taken niet kunnen delen met een partner. Maar
vaak spelen er ook andere zaken een rol: financiële problemen, stress,
emotionele problemen, etc. Dus het is
niet zozeer het feit dat een ouder gescheiden is of alleenstaand waardoor
kinderen minder hulpbronnen meekrijgen van huis uit. Het zijn de hiermee
gepaard gaande factoren. Maar dit geldt natuurlijk niet voor alle alleenstaande
en/of gescheiden ouders. Bij empirisch wetenschappelijk onderzoek hanteren we
altijd een marge van zo’n 5%: dus hoewel de bevindingen voor het merendeel
gelden zijn er altijd ouders uit de “risicogroep” die dus niet aan dit plaatje
voldoen. En wellicht zijn dat net die aardige ouders die ik persoonlijk ontmoet.
2.
Maar er is ook nog een andere
interpretatie. In sociologisch onderzoek naar opvoeding en de gevolgen daarvan bekijken
we meestal een aantal gezinskenmerken tegelijk. Dus we kijken naar de gezinssamenstelling
(eenouder vs. tweeouder), maar ook naar het opleidingsniveau van de ouder, naar
de beroepsstatus, de leesvaardigheden, etniciteit, betrokkenheid, etc.
Ik mijn onderzoek kijk ik
vaak naar de invloed van opvoeding op schoolresultaten. Hieruit blijkt dat
kinderen uit gescheiden gezinnen minder goede resultaten behalen, maar ook dat
kinderen van hoog opgeleide ouders of ouders die bijvoorbeeld veel voorlezen of
betrokkenheid tonen juist betere resultaten behalen. Nu kan dit ook betekenen
dat het negatieve effect van echtscheiding gecompenseerd wordt door de andere
kenmerken van de ouder. Wanneer je dit voorbeeld uitwerkt in een eenvoudige rekensom
ziet het er zo uit: echtscheiding ouders + opleidingsniveau ouder + voorlezen
ouder + ouderbetrokkenheid= opleidingssucces kind. Als echtscheiding dan
negatief is en de andere kenmerken zijn positief kan het uiteindelijk zo zijn
dat kinderen met alleenstaande ouders niet slechter presteren op school dan
kinderen uit tweeouder gezinnen waarvan de ouders een laag opleidingsniveau
hebben en/of waar weinig voorgelezen wordt en/of waar ouders minder betrokken
zijn bij de ontwikkeling van hun kind.
Dus… ja, echtscheiding en/of alleenstaand ouderschap heeft een negatief effect, maar of je kind er werkelijk last van heeft in maatschappelijk opzicht hoeft dus niet per se. Dat hangt ook van andere factoren af. En sommigen daarvan blijven gelijk, of je nu wel of niet gescheiden of alleenstaand bent. Bovendien, een belangrijk bonus in bovenstaande optelsom is hoe je als ouder(s) omgaat met de scheiding of alleenstaand ouderschap. Dat lijkt mij een fijnere boodschap om te ontvangen maar ook om te brengen.
Nou, het is een langer verhaal geworden dan ik
bedacht had. Misschien heb je er wat aan, maar het is in ieder geval voor
mijzelf goed geweest er eens bij stil te staan.
Hartelijke groet, Natascha Notten 
Geen opmerkingen:
Een reactie posten